Metodę tę wypracował dzięki wieloletniej obserwacji rozwoju ruchowego noworodków i niemowląt prof. Vaclav Vojta – czeski neurolog dziecięcy. Założył on, na podstawie swych doświadczeń, że rozwój ruchowy człowieka jest zakodowany genetycznie i realizowany od momentu jego poczęcia. Model naszego rozwoju jest taki sam dla każdego z nas i nie uczymy się go, nie uczą nas go ani nasi rodzice ani dziadkowie – osiągnięcie poszczególnych etapów lokomocji odbywa się całkowicie automatycznie. Obserwacja noworodków i niemowląt pozwoliła stworzyć idealny model rozwoju motorycznego dziecka, który zawiera określone ramy czasowe występowania poszczególnych umiejętności ruchowych oraz odpowiednią ich jakość. Do tego idealnego wzorca powinno odwoływać się badanie motoryki spontanicznej dziecka. Jeśli ocena ta oraz dodatkowe badanie reakcji ułożeniowych i badanie odruchów pierwotnych wykażą odchylenia od normy, to możliwie najwcześniejsze zastosowanie metody Vojty pozwoli na niedopuszczenie do patologicznego rozwoju a przynajmniej do zminimalizowania jego skutków. Konieczność szybkiego wprowadzenia terapii wskazana jest istnieniem największej plastyczności mózgu w pierwszych trzech, najpóźniej do końca piątego miesiąca życia. Ważne jest jednak, że efekty terapii zależą od tego, kiedy w życiu dziecka doszło do uszkodzenia centralnego układu nerwowego, od umiejscowienia tego uszkodzenia, jego wielkości, od ewentualnych chorób wrodzonych lub wad mózgu. Dzięki metodzie tej nie tworzymy czegoś nowego, jedynie mobilizujemy nieuszkodzone części mózgu, poprzez tworzenie nowych połączeń nerwowych, do przejmowania funkcji uszkodzonych struktur mózgu.
Rolą terapeuty w metodzie Vojty jest określenie głównego problemu dziecka, wyznaczenie pierwszego celu do osiągnięcia oraz dobranie programu ćwiczeń, ale kluczem do sukcesu jest systematyczność pracy rodziców.
Terapia ta dla małego pacjenta jest obowiązkiem podejmowania ogromnego wysiłku fizycznego przyrównywanego do tego w sporcie wyczynowym, a dla jego rodziców konsekwentnym jego egzekwowaniem pomimo częstego niezadowolenia dziecka. Samo ćwiczenie polega na ułożeniu dziecka w ściśle określonej pozycji, utrzymaniu jej przez pewien czas oraz pobudzaniu centralnego układu nerwowego poprzez proprioceptory znajdujące się w strefach stymulacji, a po uzyskaniu określonej reakcji ruchowej na zastosowaniu właściwego oporu. Najważniejszym warunkiem uzyskania tej reakcji podczas terapii jest bezbolesność działania terapeuty oraz rodzica, gdyż pobudzane receptory bólowe hamują sygnał z proprioceptorów, co w konsekwencji powoduje brak oczekiwanej odpowiedzi ruchowej. Reakcje te wywoływane są poza wolą dziecka, a dodatkowo przyłożony opór powoduje u niego duży dyskomfort i niezadowolenie często wyrażane płaczem. Należy pamiętać jednak, że jest to jedynie wyraz ciężkiej pracy, a nie bólu zadawanego podczas terapii.

SYGNAŁY ALARMOWE W ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA PLECACH:

• odginanie główki do tyłu
• tendencja do skręcania główki w jedną stronę
• asymetria tułowia, często połączona z asymetrią główki
• brak przylegania pleców do podłoża – „mostki”
• sztywne układanie ramion, przyciskanie do podłoża, skręcanie do wewnątrz lub na zewnątrz (bywa połączone z odginaniem główki)
• mocne zaciskanie jednej lub obu piąstek, szczególnie po szóstym tygodniu życia
• prężenie jednej lub obu nóżek, krzyżowanie i /lub skręcanie do wewnątrz, ułożenie „żabki”
• słabsza aktywność jednej strony ciała
• brak lub słabe wodzenie oczu za zabawką szczególnie po drugim miesiącu życia
• „przelewanie” się dziecka

SYGNAŁY ALARMOWE W ROZWOJU DZIECKA W POZYCJI NA BRZUCHU:

• brak unoszenia główki i/lub przekładania na drugi policzek, szczególnie po szóstym tygodniu życia
• tendencja do układania główki na jedną stronę
• unoszenie główki bez podparcia na rączkach, unoszenie poprzez odginanie tułowia
• asymetria ustawienia główki i/lub tułowia
• podpór na wyprostowanych łokciach i zaciśniętych piąstkach, skręcanie rączek do wewnątrz
• prężenie jednej lub obu nóżek, krzyżowanie i /lub skręcanie do wewnątrz, ułożenie „żabki”
• słabsza aktywność jednej strony ciała
• „przelewanie” się dziecka

Do wskazań metody Vojty nalezą:

• zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej – ZOKN w tym mózgowe porażenie dziecięce
• ZOKN z asymetrią
• kręcz szyi pochodzenia mięśniowego i neurogennego
• niedowłady i porażenia kończyn
• rozszczep kręgosłupa, wodogłowie, przepuklina oponowo-rdzeniowa
• miopatie uwarunkowane genetycznie
• wady wrodzone – choroby mięśni i artrogrypozy
• zespół Downa i inne zespoły wiotkie
• opóźnienie rozwoju psychoruchowego
• wady postawy – skoliozy, wady stóp
• dysplazja stawu biodrowego